Gipertoniya kasalligi


Гипертония касаллиги-асосан юрак –кон томирлар системаси патологияси,артериал босимнинг баркарор ва авж олиб ошиши,кейин эса орган-морфологик  узгаришлар билан кечадиган мураккаб бирламчи –функционал нерв касаллигидир.

 

1876 йилда артериал босимни улчаш учун дастлабки приборлар(Баш,Потэн приборлари)пайдо булди,кейин Рива-Роччи(1890) усули жорий этилди. 1980 йилда Н.А.Коротков биринчи марта уни улчашнинг аускультатив методини(систолик,диастолик) таклиф килган.

Гипертония касаллиги урта,еши улгайган ва кекса ешга мансуб инсонлар ва аклий мехнат кишилари орасида купрок учрайди.

Гипертония нималигини хозирги кунда купчилик билади бу артериал кон босимининг ошиши.Бу касаллик замонавий тиббиётда долзарб масала.Гипертония миокард инфаркти,инсультлар,юрак хуружлари,юрак ва буйрак етишмовчилиги каби асоратларгга олиб келувчи энг асосий сабабчилардан биридир.


Баланд кон босими бу индамас котил.Кон босими баланд булган куплаб беморлар хеч нарсага шикоят килмайдилар.Аммо бу факат хаётий зарур органлар зарарланмагунча давом килади.Булар юрак,мия,упкалар,буйраклар,кон томирлар ва хаказо.

Кон босими курсаткичига жисмоний фаоллик,рухий ва эмоционал холат,овкат ва ичимликлар кабул килиш,сутканинг кандай вактилиги,об-хаво,жумладан хаво босими каби омиллар катта таъсир курсатади.Хуш,кон босими неча булиши керак,унинг нормал чегаралари кандай?Кон босими неча булганида гипертония диагнози куйилади?

Одатда кон босими эрталаб ,хали тушакда ётганингизда энг паст булади,бу базал кон босими дейилади.Куннинг иккинчи ярмида у бироз баландрок.Йил фаслларига хам боглик,ёзда пастрок,кишда баландрок.Кон босими одам хаяжонланганда хам кутарилади.Масалан»ок халат гипертонияси» деган тушунча бор,бу купинча таъсирчан одамлар биринчи марта врач кабулига кирганда учрайди.Бу вактинчалик холат,бироз вактдан кейин нормаллашиб колади.Шунинг учун бир марта баланд чиккан кон босимига асосланиб гипертония диагнози куйилмайди.

18 ёш ва ундан юкори ёшдаги одамларда энг яхши систолик(юкориси) кон босими-120 мм.сим.уст. ёки ундан кам,диастолик(пасткиси)-80 мм. сим.уст. дан кам.Нормал кон босими 130/85 мм. сим.уст.га тенг ёки ундан кам,юкори чегара-140/90 мм.сим.уст.


Гипертония 1-стадияси-160/100,

2-стадияси-180/110,

3-стадияси-180/110 дан юкори.

Бу жуда соддалаштирилган классификация,аник стадияларни белгилашда кушимча текширишлар натижалари инобатга олинади.

ВОЗ экспертлари комитети  гипертонияни куйидаги боскичларга булишни максадга мувофик деб хисоблайди:

1-юрак –томирлар системасида органик узгариш белгилари булмаган юкори артериал босим.

2-бошка органик зарарланиш белгилари булмаган юкори артериал босим  юрак гипертрофияси билан.

3-гипертензия сабабли ички органларнинг органик зарарланиш белгилари булган  юкори артериал босим.

 

Касалликнинг келиб чикиш сабаблари.

1.Невроген сабаб(психоэмоционал чарчаш,неврозлар)

2.Томирлар бошкарилиши олий марказларининг трофикаси,метоболизми,мия ишемияси,нерв системаси типининг ахамияти.


3.Эндокрин системанинг роли(гипофиз,буйрак усти бези, вазопрессин,адреналин,кортикостероидлар ортикча ишланилиши).

4.Мойил киладиган омиллар роли:еш улгайганлиги ,жисмоний фаолликнинг етарли эмаслиги-камхаракатлилик,хар-хил захарланишлар(алкоголь,чекиш),овкатланиш хусусиятлари,илгари бошдан кечирган буйрак,нерв,эндокрин система касалликлари,аллергик холатлар,модда алмашинуви касалликлари ва бошкалар.

Клиникаси.

Касалликнинг клиник белгилари ,касалликнинг боскичига,формасига,жараен кечишининг огир енгиллигига  боглик.

 

Шикоятлари:

Бош огриги,бош айланиши,кулокда шовкин,куз олди жимирлаши,нафас кисиши,»бугилиш»синдроми булиши эхтимоли,юрак сохасида огрик,юрак уриши,нотекис ишлаши,инжиклик,уйкусизлик,умумий бехоллик,иш кобилияти ва хотира сусайиши ва бошкалар.

Объектив маълумот-А/Д нинг систолик 160дан 240ммгача ва диастолик  95дан 140мм  гача еки юкори булиши.

Гипертония касаллигининг кечиш вариантлари ва боскичлари таърифи.

1.Секин авж олиб кечиш.


А.  Гипертония касаллигининг 1 боскичи артериал босимнинг,аксарият психик зурикиш ва эмоциялар таъсирида ,доимий булмаган ошиши билан характерланади.ЭКГда узгаришлар йук,юрак ва буйрак томонидан алохида патология аникланмайди.

Б.  Гипертония касаллигининг 2 боскичи  касалликнинг клиник формаларига (кардиал,церебрал,буйрак ва аралаш)боглик,еркин клиник белгилари  билан кечиши билан характерланади. Артериал босим лабил еки стабил булиши мумкин.ЭКГда,куз тубида аник узгаришлар бор.

В. Гипертония касллигининг 3боскичида  юрак фаолиятининг аста-секин бузилиши,буйрак,бош мия(эс-хуш айниши,мия инсультлари)бузилишлари билан утади.

 

2. Тез авж олиб кечадиган еки «хавфли гипертония» еш кишиларга хос: уткир бошланиши, артериал босимнинг кескин кутарилиши,юрак сохасида  «ангиноз» огриклар, юрак астмаси,кон куйилиш учоклари,буйрак етишмовчилиги,юрак в амия фаолиятининг бузилиши билан ажралиб туради.

Кон босими организм хаёт фаолиятининг асосий курсаткичларидан биридир.Бу босим харакатланаётган коннинг кон томирлар деворига кандай куч билан босишини курсатади.Кон босими юракдан чикаётган коннинг артериялар оркали томирла.
кон босими дейилади.120/80 мм сим.уст.дан юкори босим баланд деб каралади.Диастола пайтида юрак мускуллари бушашади ва чап коринчага кон тулади,систола пайтида чап коринча кискаради,биз пульсни аниклашимиз мумкин булади.

 

Даволаш.

1.Беморларни касалхонага еткизиш.

2.Касалхона кун тартибига риоя килиш.

3.Пархезга риоя килиш.

4.Гипотензив дори воситаларини шифокор куригидан кейин куллаш.

5.Зарурат булганда юрак гликозидлари тайинлаш.Шунингдек,зулук солиш,болдирга горчичник куйиш,оекка иссик ванналар,кон олиш,жисмоний осойишталик тавсия килинади.

6.Хар доим шифокор назоратида булиш.

7.Санатор-курорт даволаш,физиотерапия.


 

Асоратлари.

Уткир ва хроник юрак етишмовчилиги (стенокардия,инфаркт).

Кардиосклероз. Аритмиялар-юрак уришининг бузилиши.

Мия инсульти,психозлар.

Буйрак етишмовчилиги-уремия.

Куз тур пардасининг кучиши-кур булиб колиш ва б.

 

Профилактика.

Мехнат ва турмуш шароитларини яхшилаш,тураржой-маиший шароитларни,согломлаштириш тадбирларини яхшилаш,дам олиш,уйкуни яхши ташкил килиш,корхонада ва  оилада узаро яхши муносабатлар, касаллик аникланганда уз вактида даволаниш.

Источник: mku.uz

gipertoniya nima

Gipertenziya kasalligi — doimiy yuqori qon bosimi bilan surunkali patologiya.

Bizning yurak-qon tomir tizimi qanday ishlashini haqida bir oz. yurak qon haydaydi va idishlarda doimiy qon bosimini saqlab nasos kabi ishlaydi. qalbi kabi ko'plab omillar, ta'sir ko'rsatadi:

  • jismoniy faoliyat darajasi.
  • Hissiy holati.
  • Gormonlar.
  • Qon hajmi va tomir to'shakda hajmi.

Qon — qon qaytib yurakka qaytib orqali tarvaqaylab ketgan kanallar tizimi. qon tomirlar qavatning kamaytirish esa mushak to'qimasida arteriyollerin devorlari topilgan mayda qon tomirlari büzülür va organizm ehtiyojlariga qarab, qon oqimini yo'naltiruvchi mumkin, chunki uning hajmi, doimiy emas. tomir ohangi tartibga solish asab va gormonal tizimlari bog'liq. qon oqimi ichida tomir devori ustida harakat va bosim deb ataladi kuch.

Gipertenziya — 140mm Hg uchun sistolik qon bosimi ko'rsatkichlari o'sish. San'at. yoki undan ko'p va 90mm Hg uchun diastolik. va yana. me'yor kattalar 120 / 80mm Hg bosim hisoblanadi. San'at.

kasalliklar tasnifi

gipertoniya ikki daraja bor:

  • Boshlang'ich.
  • O'rta.

Boshlang'ich necha darajada bo'lingan. Aynan:

  • Birinchi daraja. Bu davlat rasmiylari urdi bermadi, va gipertonik inqiroz juda kam hollarda sodir bo'lishi mumkin. Ko'rsatkichlar, 159 / 99mm Hg bu holda. San'at. bosim keyin normal tomchi, yoki biroz yuqorida aytib o'tilgan oshirish mumkin.
  • Ikkinchi bosqich. 179 / 109mm Hg qon bosimi. va shu qadriyatlar yuqorida. uzoq va tez-tez uchun normal qadriyatlar qisqartirildi.
  • Uchinchi bosqich. Qon bosimi 180 / 110mm Hg dan hisoblanadi. San'at. va yuqorida.

Arterial gipertenziya sinf 2 va 3, qoida tariqasida, bunday buzilishi shaklida asoratlarni bering:

  • Koronaroskleroz.
  • Astma.
  • Yurak kasalliklari.
  • O'pka shishi.

O'rta gipertoniya ichki organlar patologiyasida bilan birga bo'ladi. Bu tizimlar Bu uzilishlar barqaror bosim dalgalanmaları keltirib:

  • yurak va aorta patologiya.
  • Miya shishi va TBH ta'siri.
  • buyrak kasalligi.
  • Endokrin patologiyasi.
  • buyrak usti va gipofiz bezlari bir o'simta.
  • ikki buyrak olib tashlash.

Faqat ayrim dorilar haddan tashqari foydalanish gipertoniya olib kelishi mumkin. dorilar nima:

  • "Efedrin".
  • "Phenacetin".
  • Kontratseptiv gormonlar.
  • Glukokortikoidler.

Shuning uchun, yangi dori oldin, gipertoniya aziyat odamlar sizning shifokor bilan maslahatlashing ishonch hosil qiling.

alomatlar

gipertoniya turli daraja turli belgilari bilan xarakterlanadi. gipertoniya kasalligi tarixi ko'pincha bemor har qanday yirik shikoyat yo'q edi, deb aslida bilan boshlanadi. Biroq, u tez-tez takrorlanadi davlatlar e'tibor kerak:


  • Bosh og'rig'i.
  • davriy tebranishi uning ko'z oldida uchib.
  • Bosh aylanishi.
  • Davlat holsizlik.
  • yuziga qizillik.
  • Kuchli terlash.
  • Tez-tez nosebleeds.

Boshqa alomatlar bor. gipertoniya birinchi darajali ichki organlarning mag'lub xos emas. Biroq, o'z vaqtida bu yuqorida sanab belgilari e'tibor qilish zarur holatning yomonlashgani to'xtatish uchun.

Gipertenziya 2 daraja quyidagi davlatlarni qo'zg'atishi mumkin:

  • Talvasa setchatka tomirlari.
  • chap qorincha devor oshirish mumkin.
  • Siz siydikda oqsil olishingiz mumkin.
  • katta kemalar aterosklerotik jarayon devorlarining mag'lubiyat ibratlar bor.

Gipertenziya organlari ta'sir patologik jarayonlarning jarayonida 3 daraja jalb bilan xarakterlanadi. Quyidagi kasalliklari sodir bo'lishi mumkin:

  • Yurak.
  • optik asab shishishi.
  • Angina.
  • Miokard infarkti.
  • aterosklerotik rivojlantirish qon tomirlar torayib va ichak tutilishi jarayonlari.

Gipertenziya attention 3 asoratlarni muhim raqami bor.

patologiya ikkilamchi shakllarini belgilari yanada aniq bo'ladi. Quyidagi hodisalar:

  • Shish.
  • bel mintaqada og'riq.
  • Dizüri.
  • qon sinov yallig'lanish belgilari.
  • siydik tahlil o'zgarishlar.

Gipertenziya sabablari

kasallik faqat boshqa har qanday kabi, bir sababsiz sodir bo'lmaydi. Biz sabablarga ba'zi qo'ng'iroq:

  • Irsiyat.
  • Ortiqcha vazn.
  • Oliy xolesterin.
  • spirtli ichimliklarni muntazam foydalanish.
  • katta miqdorda tuz foydalanish.
  • Psixo-emotsional stress.
  • Stress.

Biroq, bu yuqorida sabablari asosiy gipertoniya uchun faqat mos ekanligini qayd etish lozim. o'rta shakli, chunki qon bosimi ko'tarilishini qo'zg'atadi Mavjud kasallik bo'lib, rivojlanadi. Bu qoida, masalan, kasallik kabi hisoblanadi:

  • buyrak kasalligi.
  • buyrak usti bezlari o'smalari.
  • Homiladorlik davrida kech ertalab kasallik.
  • ayrim dori foydalanish.

gipertoniya tashxisini amalga oshirish uchun qanday

aniq tashxis gipertoniya qilish oldin, bu puxta tashxis o'tkazish kerak. Va bunday tashxis dastlabki tashrifi da qo'yish emas. Nimadan boshlash kerak? gipertoniya et ko'rikdan va sabr intervyusida bilan boshlanadi. irsiy kasalliklar, avvalgi kasalliklari zarurligini aniqlash, hayot qanday o'tkaziladi va yana bo'ladi.

  1. Bu o'lchash va yuqori qon bosimini yozib olish uchun zarur bo'ladi. Bu o'lchov barcha qoidalarga amal, uch marta o'lchash uchun zarur.

kasallik, arterial gipertoniya PLANT tarixi, tashxisi birinchi shubhali bo'ladi. hech oldingi 2 hafta ko'ra bo'ladi shifokor tashrifi rekord qiling. Qisqa vaqt ichida Baholash soxta rasm yaratishingiz mumkin. o'lchovlari chegara raqamlari bo'lsa, bu holda, u bosim kundalik o'lchash uchun tavsiya etiladi. qadriyatlar qayd. Bu tizim davlat normallashtirish uchun zarur tayyorgarlik ko'tarib imkonini beradi.

qon bosimini aniqlash so'ng qanday jiddiy ta'sir Nishon muassasalar aniqlash uchun zarur. gipertoniya kasaliga quyidagi qo'shimcha test o'z ichiga oladi:

  • yurak, buyrak va tiroid ultratovush.
  • Siydik.
  • Qon biokimyosi.
  • Kundalik proteinüri.
  • O'pka X-nurlari.
  • Fundus imtihon.
  • Elektrokardiogramma.
  • pastki ekstremite dopler qon tomirlari.

Bu tashxis shifokor to'g'ri tashxis yordam va tegishli davolash buyurish bo'ladi. Faqat shifokor gipertoniya oldini olish nima, sizga aytish kerak.

asosiy gipertoniya uchun xavf omillari

asosiy gipertoniya necha xavf omillar boladi:

  • ratsionida tuz katta miqdori. Bu omil, ayniqsa, keksa aks etadi, semirib ketgan, buyrak kasalliklari, shuningdek, genetik yatkınlık ega borlar.
  • Genetik qiziqish.
  • arteriyalarining patologiya. egiluvchanligini kamaytirish oshdi bosim olib keladi. Bu semirish, oz harakat bilan odamlar uchun keng tarqalgan. Shuningdek keksa va tuz ortdi iste'mol bilan odamlarda.
  • Haddan tashqari runningaway buyrak renin apparat.
  • Yallig'lanish jarayonlari, qon bosimi juda keskinlik targ'ib.
  • Semizlik 5 barobar qon bosimi ortishi xavfini oshiradi. Qo'shimcha 85% gipertoniya ega ko'ra, 25 dan tana ommaviy indeksi katta bor.
  • Qandli diabet.
  • Horlama ham gipertoniya uchun xavf omil bo'lishi mumkin kuzatuvlar bor.
  • yoshi omil. yosh bilan, tomirlar soni tomir devorlarining qalinlashadi va egiluvchanligini yo'qotadi natijasida kollagen tolalar oshdi.

gipertoniya oldini olish uchun kerak xavfi omillar kamaytirish uchun. Tavsiyalar, biz keyinchalik bir oz o'ylab.

patologiya ikkilamchi shakllari uchun xavf omillari

Biz ikkinchi darajali gipertoniya organlar va tizimlar patologiyasida bilan bog'liq, deb bilaman. Bu kasalliklar kabi:

  • Buyrak arteriyasi qisqarishi.
  • Surunkali buyrak kasalligi.
  • buyrak usti bezlari o'smalari.
  • Metabolik sindrom.
  • Semizlik.
  • qalqonsimon kasallik.
  • aorta koarktasyonu.
  • Homiladorlik.
  • ayrim dori foydalanish.

Bu o'rta gipertoniya, buyrak kasalligi, shuningdek buyrak kasalligi hissa qo'shishi mumkin va bosimning ortishi keltirib mumkin deb aytish kerak. gipertoniya xavfi keyinchalik muhokama qilinadi profilaktika harakatlar orqali kamaytirish mumkin. Endi biz davolash usullari o'girib.

davolash gipertoniya usullari

birinchi bosqichda gipertoniya davolash dori vositalarini foydalanish uchun taqdim etmaydi. shifokor sizga parhez, tuz kamaytirish, ortib motor faoliyatini, vazn qisqartirish buyurish mumkin.

Biroq, shifokor uchun ikkinchi tashrifi chog'ida, agar yuqori qon bosimini saqlab qoladi, yoki hali ham o'sib bormoqda bo'lsa, shifokor quyidagi dori-darmonlarni mumkin:

  • beta-blokatorlar tomonidan tayinlanadi. Ular shu tarzda bosim kamaytirish, yurak tezligini kamaytirish yordam beradi. Biroq, yurak kasalliklari va ularni foydalanib astmatik bilan odamlar taqiqlanadi.
  • Diuretiklar boshqa dorilar bilan birgalikda ishlatiladi. tanadan tuz va suv olib tashlash uchun hissa.
  • kaltsiy mushak hujayralari kirishni cheklash dorilar.
  • antogineza retseptorlari blokerleri aldosteronda ishlab chiqarish natijasida tor tomirlarini beradi.
  • yurak va buyrak kasalliklari ACE inhibitörleri belgilangan.
  • arteriyollerin torayib targ'ib va markaziy asab tizimini ta'sir dori.
  • Birgalikda boshqa dorilar belgilangan dori markaziy harakatlar bilan.

gipertoniya oldini olish

vaqti-vaqti bilan, yuqori qon bosimi kuzatiladi bo'lsa, chora kerak. shifokor uchun Access bevosita bo'lishi kerak. Balki siz salomatligini yaxshilash uchun bir necha qadamlar mumkin. Bu harakatlar gipertoniya oldini olish kabi malakali mumkin.

  • Sizning vaznini nazorat. ozishga, bir darhol bosim bir oz kamaytirish farq mumkin.
  • ko'proq, yurish ko'chirish, mashqlar bajaring.
  • tuz Signallarni qabul qilish kamaytiring. yarim tayyor mahsulotlar va konservalangan mahsulotlar tark qilish.
  • spirtli ichimliklarni foydalanish voz kechish.
  • kaliy o'z ichiga ko'proq meva va sabzavot, englar.
  • chekish kabi, bu yomon odat bartaraf.
  • yog'li oziq-ovqat iste'molini cheklash. Ushbu vazn va pastki qon xolesterin darajasini yo'qotish yordam beradi.
  • Doimo arterial bosim nazorat qilish. sizning shifokor qarang va belgilangan sifatida dori olib. Bu dorilar esa sodir o'zgarishlar haqida shifokor xabardor qilish, shuningdek, zarur.
  • Hatto oddiy bosim dori, agar to'xtatish kerak emas, deb eslash o'rinlidir. Ular muntazam ravishda qabul qilinishi kerak.
  • Faqat qiyin vaziyatlarni oldini olish uchun.

Keksa davolash va oldini olish xususiyatlari

katta odam, qiyin u gipertoniya davolash uchun emas. bir necha sabablarga ko'ra:

  • Kema sifatida moslashuvchan va oson zarar emas.
  • Allaqachon aterosklerotik zararlanishi bor.
  • buyrak va buyrak usti bezlari patologik o'zgarishlar gipertoniya olib kelishi mumkin.
  • Preparatlar kichik dozalarda juda diqqat bilan belgilangan etiladi.
  • normal bo'lmaydigan koronar yurak kasalligi bosimini kamaytirish uchun.
  • bosim bir o'tirishda o'lchanadi va pastga yotgan bo'lishi kerak.

gipertoniya oldini olish, shuningdek, keksa bo'ladi:

  • sog'lom turmush tarzini yurisdiktsiya.
  • Saqlash xolesterin darajasi normal hisoblanadi.
  • ko'proq, yurish ko'chirish, mashqlar bajaring.
  • To'g'ri ovqatlanish uchun amal.

Biz u gipertoniya nimani anglatishini ko'rib chiqqan edik. moddada sanab o'tilgan xavf omillari va oldini olish, salomatligini targ'ib qilish, bu kasallikka qarshi kurashish kerak emas, balki o'z vaqtida chora-tadbirlar qabul qilish yordam beradi.

Источник: uz.atomiyme.com

Gipertoniya kasalligi

Орамизда шундай инсонлар борки, улар доимо қон босимининг ортишидан ёки тушишидан азият чекишади. Тиббиётда хафақон касаллиги деб юритиладиган ушбу хасталикнинг келиб чиқиши, давоси ҳақида сўз юритамиз.

Фактлар, рақамлар…

* Юртимиз аҳолисининг катта ёшли фуқаролари орасида 40 % изида артериал қон босимининг юқорилиги аниқланади;

* Ушбу 40 % инсонлардан ўзларидаги артериал қон босимининг юқорилигини 37% эркаклар ва 58% аёллар билишади.

* Улардан эса 22% эркаклар ва 46% аёллар даволанишади.

* Мунтазам равишда артериал қон босимини 5,7% эркаклар ва 17,5% аёлларгина ўлчаб туришади.

Маълумот ўрнида…

Артериал гипертония касаллиги сурункали касаллик бўлиб, артериал қон босимининг 139 (систолик) мм.сим.уст — 89 мм (диастолик)сим.уст.дан баланд бўлишидир. Организмдаги умумий қон ҳажми тана вазнининг 6–8%ни ташкил қилади. Масалан: 75 килограмм вазнга эга бўлган одамларнинг қон ҳажми 4,5 – 6 литр­га тенг. Шу тариқа юрак қисқарганда қон қон — томир деворлари бўйлаб ҳаракатланади. Қоннинг қон-томир деворларига урилиши артериал қон босимини ҳосил қилади.

Хафақон касаллиги белгилари

Одатда, бу муаммодан азият чеккан инсонларда касаллик бошида ҳеч қандай ўзгаришлар кузатилмайди. Айрим ҳолларда ҳолсизлик, бош оғриқ кузатилиши мумкин. Ке­йин­чалик эса қуйидаги белгилар келиб чиқади:

— Бош оғриқ — одатда куннинг исталган вақтида келиб чиқади. Бош оғриқ аввал энса соҳасида аниқланиб, сўнгра бош мияни тўлиқ қамраб олиши мумкин. Одатда бош оғриқ йўталганда, бошни эгганда, зўриққанда кучаяди.

— Юрак соҳасидаги оғриқлар-тинчликда ёки зўриқиш натижасида келиб чиқади. Жисмоний зўриқишлар оғриқнинг кучайишига олиб келмайди. Узоқ давом этиши мумкин.

— Ҳансираш-касаллик бошида жисмоний зўриқишлар натижасида келиб чиқади. Сўнгра тинчликда ҳам кузатилади.

— Оёқлардаги шиш­лар;

— Кўришнинг бузилиши.

Хавфли гуруҳдагилар

Наслий омиллар — яқинлари орасида шу касалликка чалинган инсонлар бўлиши;

Эркак жинси — аёлларга нисбатан эркакларда бу касаллик кўпроқ учрайди. Чунки аёллар қонидаги эстероген гормонлари гипертония касаллиги ривожланишига тўсқинлик қилади. Бироқ аёлларда менопауза бошланиши билан уларнинг қонида эстерогенлар миқдори кама­йиб кетади. Натижада гипертония касаллигига чалиниш хавфи ортади;

Тана вазнининг ортиши;

Камҳаракатлилик;

Спиртли ичимликлар қабул қилиш;

Рационда туз миқдорининг кўп бўлиши-кунлик туз миқдори 4,5 граммдан ошмаслиги лозим.

Номувофиқ баланслаштирилган озиқланиш — рационда ҳайвон ёғлари, чўчқа ва қўй гўшти кўп бўлиши;

Чекиш -тамаки таркибидаги никотин артериал қон-томирларига салбий таъсир қилади;

Стресслар;

Ухлаганда хуррак отиш;

Эркакларнинг ёши 55 ёшдан, аёллар ёшининг 65 ёшдан катта бўлиши хафақон касаллигига мойилликнинг ортишига олиб келади;

Қонда холестерин миқдорининг ортиши;

Қандли диабет касаллигига чалинганлар.

Хафақон касаллиги

асоратлари

— гипертоник кризлар;

— геморрагик ёки ишемик инсультлар;

— миокард инфаркти;

— нефросклероз;

— юрак етишмовчилиги.

Касаллик

сабаблари

— Буйраклар касаллиги (гломерулонефрит) ;

— Коарктация – аорта қон томирининг торайиши;

— Феохромоцитома (буйрак усти бези саратон касаллиги).

— Тиреотоксикоз (қалқонсимон без фаолиятининг ошиб кетиши).

— Кунига 60 мл.дан кўп спиртли ичимликларни қабул қилиш;

— Дори воситаларининг ножўя таъсири- гормонал препаратлар (контрацептив воситалар), антидепрессантлар, кокаин ва б.

Касаллик давоси

— чекишдан воз кечиш;

— тана вазнини меъёрлаштириш;

— жисмоний фаолликни кучайтириш.

Қуйидаги ҳолларда

зудлик билан «Тез

ёрдам»га мурожаат этинг:

— Тўш ортида кучли оғриқлар кузатилса;

— Ҳансирашнинг кучайиб бориши, айниқса горизонтал ҳо­латда ҳансирашнинг жуда ҳам кучайиши;

— Бош айланиши, кўнгил айниши, қусиш, нутқнинг, ҳаракатнинг бузилиши;

— Кўриш қобилиятининг пасайиши, кўришнинг иккиланиши;

— Қон босимидаги фарқ, яъни систолик ва диастолик босим орасидаги фарқнинг қисқариб бориши.

Артериал қон босимини тўғри аниқлаш тартиби

Артериал қон босими овқатлангандан сўнг 1-2 соат ўтгач ўлчанади.

Бунда бир соат давомида қаҳва ичиш ёки чекиш ман этилади.

Қон босими ўлчанаётган вақтда бемор устида сиқиб турадиган кийимлар бўлмаслиги, қўл бўшатилган бўлиши, бемор гапирмаслиги, хона тинч бўлиши лозим.

Қон босими ўлчанишидан олдин дори воситаларини қабул қилмаслик лозим. Жумладан, кўзга ва бурунга томизиладиган дорилар ҳам қабул қилинмайди.

Артериал қон босими бир марта ўлчанмайди. Икки марта 3 дақиқалик интервал билан ўлчанади.

Қон босими аввал ўнг қўлда, сўнг чап қўлда ўлчанади.

Артериал қон босими ўлчанишидан олдин беморда руҳий ёки жисмоний зўриқиш кузатилган бўлса, 30 дақиқалик дам берилади.

Бемор кўчадан кириб келган бўлса ҳам дам олиш учун вақт берилади.

Источник: chakchak.uz

Har birimiz qon bosimi ko‘tarilishi (xafaqon) xastaligining qanday oqibatlarga olib kelishini bilamiz. Ammo shunday insonlar borki, ularda bu holatning butunlay aksi, ya’ni qon bosimini pasayishi kuzatiladi. Bunday bemorlar holsizlanib, tez toliqadilar atrofdagilarga loqayd parishonxotir bo‘ladilar.

Ularning ertalab uyg‘onishlari qiyin, ish qobiliyati 2-3 soatdan keyingina ortadi, kunduzi yana xolsizlanish, charchash seziladi. Umuman faollikning cho‘qqisi kechga tamon ortadi. Gipatoniklarning yana bir o‘ziga xos belgisi esnashdir. Bu ularning uyqusi kelganidan emas, balki havo yetishmganidan ro‘y beradi. Shunga ko‘ra, ular odamlar gavjum joylardan, tiqilinch avtobuslarda o‘zlarini noxush sezishlari mumkin. Aksincha piyoda yurganlarida ahvollari yaxshilanadilar. Negaki kasallikning asl sababi tadanada qon aylanishining buzilishi hisoblanadi. Kasallikni davolash choralari haqida maqolamizning bugungi sonida ma’lumot beramiz.

Gipotoniya so‘zi yunoncha “hypo”-pasayish, lotincha “tensio”-bosim so‘zlaridan olingan.
Q

on bosimi tonometr yordamida o‘lchanganida yuqori (sistolik) raqam 100 mm. Simob ustuni, pastki (ya’ni diastolik) raqam esa 60 mm. (simob ustuni) dan past bo‘lgan taqdirda insonga gipotoniya tashxisi qo‘yiladi.

Kichik va o‘smir yoshdagi bolalarda bu ko‘rsatkich 85-60 simob ustuni, 30 yoshdan katta kishilarda esa 105-65 sumob ustuni tashkil qiladi. Bu ko‘rsatkichlar muxlislarimiz uchun yanada tushunarli bo‘lishi uchun avvalo, qon bosimi o‘zi nima?, degan savolga javob izlashga qaror qildik inson organizmini ulka bir zavodga qiyoslasak, yurak uning nasozi, qon tomirlar esa quvurlar ro‘lini bajaradi.

Har daqiqada yurak 5 litrgacha bo‘lgan qonni tomirlar orqali azolarga haydaydi. Yurak ichida 4 bo‘shliq (kamera) mavjud. Sodda til bilan aytganda, yurakning ishi qisqarish va bo‘shashishdan iborat. Anashu qisqarish holati ilmiy tilda sistola, keyingisi esa diastola deb nomlanadi. Yurak qisqargan paytda undagi bo‘shliqlar xajmi kamayib, qon tomirlar tomon harakatlanadi. Bo‘shashgan paytda esa yurak kameralari kengayib, qonga to‘ladi va yurakni qon tomirlardan ajratib turuvchi aorta klapani yoyilib, qonning yurakka qaytmasdan tomirlar bo‘ylab harakatlanishiga yordam beradi. Qon tomirlarning ham ahamiyati katta.

Tanamizda 1) arteriya, 2) vena, 3) kapiliyar deb nomlanuvchi tomirlar mavjud. Arteriyalar eng yirik qon tomirlar hisoblanib, ulardan oqayotgan qon kislarodga boy bo‘ladi. Bu tomirlar orqali qon 1 soniyada 10 lab metr masoqani bosib o‘tishi mumkin! Venalar ham yirik tomirlar bo‘lib, qonni azolardan yurakka eltadi. Kapiliyarlar eng kichik tomirlar sanaladi. Ular devori orqali qon tanadagi to‘qimalarni oziqlantiradi. Qon yurakdan otilib aorta (eng yirik arteriya)ga urilganda boshqa arteriyalar devoriga ham bosimini o‘tkazadi. Buni sezish uchun barmog‘imizni kaftning pastki qismiga tekkizsak bo‘lgani. Bu borada sizda qon bomining pasayishi nimaga bog‘liq, degan savol tug‘ilishi tabiiy. Qon bosimining ko‘tarilishi yoki pasayishi 3 omilga bog‘liq bo‘ladi.

1. Katta yoshli odam organizmida 5 litrgacha qon aylanadi. Qon hajmining u yoki bu sabablarga ko‘ra kamayishi qon bosimini pasaytiradi.
2. Tomirlarning katta-kichikligi, tomir diametri qanchalik tor bo‘lsa, qonning bemalol o‘tishi uchun to‘siq yuzaga keladi. Bu masalani tezroq “yechish” uchun organizm bosimni kuchaytiradi. Natijada qon bosimi ko‘tariladi.
3. Qon bosimining ko‘tarilishi yoki pasayishi yurakning qay tarzida ishlashiga ham bog‘liq. Agar yurak tez ishlasa (odatda bu holat jismoniy mehnat paytida sodir bo‘ladi), qon bosimi ham yuqori bo‘ladi. Gipotoniyaning eng ko‘p tarqalgan sababi esa (irsiy moyillik va yuqumli kasalliklar asoratidan tashqari) kam harakatlilik yoki kun davomida o‘tirib ishlash oqibatida yuz beradi.

Qon bosimi qanday nazorat qilinadi?

Qon bosimini darajasi butun organizmning ozuqa moddalari va kislarod bilan to‘yinishiga, uning biroz pasayishi yoki ko‘tarilishi har bir a’zo (ayniqsa, yurak, ko‘zlar, buyrak) ishiga ta’sir qiladi. Aynan shuning uchun organizmda qon bosimini nazorat etuvchi asab va gumoral tizimlar mavjud. Asab tizimi bosh miya po‘stlog‘i, orva miya markazlari orqali nazorat qilinadi. Ular tinimsiz ravishda arteriyalarga impuls jo‘natib, tomirlar mushaklarining qisqarishi bo‘shashini ta’minlaydi. Gumoral tizim esa gormonlar orqali yurak ishi, qon xajmi, tomirlarning bosimiga ta’sir qiladi.

Organizmda ro‘y beradigan xar qanday o‘zgarish (yuqumli kasalliklar, imunitetni pasayishi, gormonal xastaliklar, stress, obi-xavo radiatsiya ta’siri va x.k) mazkur tizimlar ishiga to‘sqinlik qilib, qon tomirlarning kengayib, bosimning pasayishiga olib keladi. Natijada qon kislarodni barcha a’zolar (eng avvalo bosh miya)ga sekinlik bilan olib boradi. Bu esa insonda behollik, uyquchanllik, tez toliqish, behuzurlik, ba’zan xushdan ketish kabi holatlar bilan namoyon bo‘ladi. Bunday paytda, albatta shifokor-kardiolog ko‘rigidan o‘tish lozim.

Tabobat usulida davolash usullari

O‘lmaso‘t (bo‘znoch)dan 10 gr olib, ustiga 1 stakan qaynoq suv quyiladi va 30-40 daqiqa o‘rab damlab qo‘yiladi. Suzib olgach, kuniga 2-3 mahal ovqatdan 30 daqiqa oldin yarim stakandan sovuq holda ichiladi.
Jenshennning spirtli damlamasidan kuniga 2 mahal-ertalab va tushlikda 5 tadan 20 tomchigacha ovqatdan oldin 2-3 hafta ichiladi (dori xonalarda sotiladi)

Rodiolaning maydalangan ildizidan 1 choy qoshig‘i ustiga 1 litr suv quyib, 10 daqiqa qaynatiladi, va yana 10 daqiqa damlab qo‘yiladi. Kuniga 2-3 stakandan ichiladi. Agar gipotoniya toliqish oqibatida paydo bo‘lsa, qaynatma yaxshi foyda qiladi.

Levziya damlamasidan kuniga 2 mahal ertalab va tushlikda 30-40 tomchidan ovqatdan 30 daqiqa oldin ichiladi.
Ajriq o‘tining quritilganini tolqon qilib kuninga 3 mahal 1 choy qoshiqdan 5 kun davomida kapotsa va orqasidan issiqroq suv ichilsa qon bosimini oshiradi.

Shirin bodomdan 2 kg olib, teng miqdorda shakar qo‘shiladi va tuyib qorong‘u joydan saqlanadi. Kuniga 3 mahal 2 osh qoshiqdan 15 kun davomida yegan bemor bugumon tuzaladi.

Yomg‘ir suvidan 3 litr olib, unga 1 kg novvot qo‘shib qaynatiladi kechasi ochiq joyda kunduzi qorong‘uda saqlanadi. Kuniga 3 mahal 15 kun davomida 100 gr dan ichiladi.

O‘lmaso‘t (bo‘znoch) dan 10 gr olib, ustiga 1 stakan qaynoq suv quyiladi va damlab qo‘yiladi. Ovqatlanishdan yarim soat oldin ertalab va tushlikda 2 mahal 20-30 tomchidan och xolda ichiladi.

Semizo‘tning ho‘l o‘tidan 25 gr olib, ustiga 200 ml suv quyiladi va 10 daqiqa qaynatib, 2 soat damlab qo‘yiladi. Suzib olgach kuniga 3-4 mahal ichilsa arterial qon bosiminin ko‘taradi.

Shizandra (xitoy limonnigi)ning urug‘i va mevasidan spirtli damlama tayyorlab iste’mol qilinadi. Uning uchun 100 gr urug‘ va meva ustiga yarim letr aroq quyiladi 10 kun qorong‘u va iliq joyda saqlanadi. Vaqti-vaqti bilan aralashtirib turiladi. Suzib olgach kuniga 3 mahal 10 tomchidan ichiladi.

Foydali maqola: Qon bosimi oshganda birinchi yordam ko‘rsatish

 © Bilal Arroziy.

 

Источник: avitsenna.uz


Leave a Comment

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.